Er zijn politieke plannen om inwoners van een stad of dorp voorrang te geven bij het kopen van nieuwbouwwoningen. Op deze manier kunnen gemeenten deels voorkomen dat inwoners van hun gemeente geen kans krijgen om nieuw te kopen. Veel gemeenten zijn enthousiast over het plan.
Dorpen rondom grote steden worden vaak gezien als een goed alternatief voor het kopen van een huis in de stad. Dit heeft gezorgd voor het opstuwen van de huizenprijzen in de dorpen en de inwoners van de dorpen krijgen vaak zelf niet meer de kans om te blijven wonen in het dorp. Het gaat bijvoorbeeld om jongeren die er opgegroeid zijn, maar niet de kans krijgen om te blijven wonen waar hun ‘roots’ liggen. Met dit plan moeten bewoners van de gemeenten betere mogelijkheden krijgen.
Wat houden de plannen in?
Voor sociale nieuwbouw moet er een mogelijkheid zijn om de eigen inwoners voorrang te geven. Het gaat bijvoorbeeld om huizen met een waarde tot €355.000. Via deze voorrangsregeling moet het mogelijk worden om maximaal 30% van de woningen toe te bedelen aan inwoners van de gemeente zelf. Aanvullend moeten ook mensen van buiten de gemeente met een economische binding voorrang krijgen. Het gaat om mensen met een baan in de betreffende gemeente. Het gaat hierbij wel om vitale beroepen. Bijvoorbeeld politiemensen en leraren vallen hieronder. Meerdere gemeenten hebben al aangegeven een voorstander te zijn van de mogelijkheid om voorrang te geven.
Een voorrangsregeling is niet toegestaan
Het is nu juridisch aan te vechten als gemeenten voorrang geven bij het kopen van een nieuwbouwhuis door eigen inwoners. Het gaat namelijk in tegen het recht op vrije vestiging. Toch komt de voorrangsregeling wel al voor. Voor de Waddeneilanden is er namelijk een uitzondering gemaakt. Andere gemeenten kunnen ook voorrang geven als er zwaarwegende redenen zijn. Per geval wordt beoordeeld of er sprake is van zwaarwegende redenen.
Kopers vanuit de Randstad nemen veel geld mee
Mede door de coronacrisis is thuiswerken algemeen geaccepteerd. Hierdoor zijn werknemers vaker bereid om verder van hun werkplek te wonen. Dankzij het thuiswerken kan het woon-werkverkeer worden beperkt tot slechts enkele dagen per week wat te overzien is. Voor vijf dagen in de week zou een grotere afstand tot de werkplek een veel groter bezwaar zijn. Huiseigenaren in de Randstad kunnen hun huis vaak met grote overwaarden verkopen en dit weer besteden buiten de Randstad. Met extra kapitaal achter de hand kunnen ze de lokale concurrenten overbieden. Dit kan voor nieuwbouw deels worden voorkomen met de voorrangsregeling.
Het nieuwe kabinet wil 100.000 huizen per jaar laten bouwen
Het nieuwe kabinet heeft de plannen gepresenteerd voor de toekomst. Om het probleem van het woningtekort in te dammen, moeten er jaarlijks 100.000 huizen bij worden gebouwd. Dit is dus een goed moment om vast te leggen wat gemeenten mogen doen om de eigen inwoners een extra kans te bieden op de lokale huizenmarkt. De kabinetsplannen moeten nog goedgekeurd worden, maar het plan om meer woningen te bouwen zal in politiek Den Haag ongetwijfeld een breed draagvlak krijgen.